Zaimki nieokreślone (cuantificadores)

 ‘Un’  i ‘otro’

Zaimki un, una, unos, unas 

Kwantyfikatory ‘un’ i ‘una’ mogą być zarówno liczebnikami ‘jeden’ i ‘jedna’, jak i rodzajnikami nieokreślonymi. Dlatego np. ‘un árbol’ może oznaczać ‘jedno drzewo’ lub ‘jakieś (nieokreślone) drzewo’, a ‘una casa’ może znaczyć ‘jeden dom’ lub ‘jakiś dom’. Za każdym razem jednak dotyczą one rzeczowników nieokreślonych: mamy na myśli jakieś drzewo, nie precyzujemy, jakie.

Margarita a comprado un bolso nuevo. – Margarita kupiła nową torebkę (nie mówimy, jaką; wystarczy, że kupiła jakąś nową torebkę).

La niña está jugando con una muñeca. – Dziewczynka bawi się lalką.

W liczbie mnogiej ‘un’ i ‘una’ przyjmują formy ‘unos’ i ‘unas’, oznaczające ‘kilku’ lub ‘kilka’. Pod względem rodzaju zgadzają się z rzeczownikiem, do którego się odnoszą.

Francisco vino con unos amigos. – Francisco przyszedł z kilkoma przyjaciółmi.

Hemos comido unas manzanas. – Zjedliśmy kilka jabłek. (Nie wiemy, ile – nie liczyliśmy ich.)

Przykład:

Cristina tiene un perro, un gato, unos peces en el acuario y unas flores exóticas en el balcón. Vive en una casa grande en un pueblo bonito. Cada mañana da a comer a sus animales: da una salchicha al perro, una al gato, y unos gusanos a los peces. En el jardín tiene un establo donde viven una vaca y una cabra, y también tiene unas gallinas.

Cristina ma psa, kota, kilka (nie określamy liczby) rybek w akwarium i kilka egzotycznych kwiatów na balkonie. Mieszka w dużym domu w ładnej wiosce. Każdego ranka daje jeść swoim zwierzętom: daje (jedną) kiełbasę psu, jedną (żeby nie powtarzać rzeczownika) kotu i parę/trochę robaków rybkom. W ogrodzie ma oborę, w której żyją krowa i koza, i ma również kilka kur.

Jak już zauważyłaś w przykładzie ‘una al gato’, kwantyfikatory ‘uno’, ‘una’, ‘unos’ i ‘unas’ mogą występować samodzielnie, jeśli z kontekstu wynika jasno, jaki rzeczownik zastępują, np.

– ¿Tenéis coche? (Czy macie samochód?)

–Sí, tenemos uno. (Tak, mamy (dosłownie: mamy jeden).)

-Estoy buscando una minifalda. (Szukam minispódniczki.)

–He comprado una muy bonita en la tienda de al lado. (Kupiłam bardzo ładną w sklepie obok.)

Julia colecciona postales. Tiene unos muy originales de las Islas Galápagos y de Japón.

(Julia kolekcjonuje pocztówki. Ma kilka bardzo oryginalnych z Wysp Galapagos i z Japonii.)

Uwaga! W hiszpańskim pocztówka – el postal – jest rodzaju męskiego.

Jeśli używamy ‘uno’ zamiast rzeczownika w rodzaju męskim w liczbie pojedynczej, używamy formy ‘uno’, nie ‘un’, ponieważ ‘un’ występuje przed rzeczownikiem (Tenemos un coche. Nie: Tenemos un.)

Zaimki nieokreślone otro, otra, otros, otras

Kwantyfikatory ‘otro’ (inny/drugi), ‘otra’ (inna/druga), ‘otros’ (inni), ‘otras’ (inne) odnoszą się do czegoś, co jest inne (różne – podobnie jak przymiotnik ‘diferente’), kolejne lub stanowi inny przedmiot, osobę, itp. (lub inne przedmioty, osoby…) tego samego rodzaju, jaki został wymieniony już wcześniej.

Puedes intentar otra vez. – Możesz spróbować drugi raz.

Estos zapatos son demasiado pequeños. ¿Tiene otro tamaño más grande? – Te buty są zbyt małe. Czy ma pani inny, większy rozmiar?

La actriz ya tiene otro marido. – Aktorka już ma innego (nowego) męża.

Ya estamos aburridos. ¿Podemos hacer otros ejercicios? – Już nam się nudzi. Czy możemy robić inne ćwiczenia?

María vino con su hija Pilar, pero tiene también otras hijas. – María przyszła ze swoją córką Pilar, ale ma jeszcze inne córki.

‘Otro’ może łączyć się z liczebnikiem, np. Necesito otros dos libros. – Potrzebuję dwóch innych książek/jeszcze dwóch książek.

Somos seis y aquí hay solo tres sillas. ¿Tenéis otras tres sillas? (Jest nas sześciu, a tu są tylko trzy krzesła. Czy macie jeszcze trzy krzesła?)

Podobnie jak w przypadku kwantyfikatorów ‘uno/una’, również ‘otro/otra/otros/otras’ można używać z pominięciem rzeczownika, jeśli jest on znany w kontekście, np.

En esta silla hay un agujero. Dame otra. – W tym krześle jest dziura. Daj mi inne.

Los pasteles han estado muy ricos. Queríamos otros dos. – Ciastka były bardzo pyszne. Chcielibyśmy jeszcze dwa.

W odniesieniu do nieokreślonych momentów w (raczej niedawnej) przeszłości możemy używać ‘el otro día’, ‘la otra mañana’, ‘la otra tarde’, itp.:

El otro día fui al supermercado. – Niedawno/Pewnego dnia pojechałam do supermarketu.

La otra mañana encontré a Susana. – Pewnego ranka spotkałam Susanę.

Natomiast ‘al otro día’ znaczy ‘następnego dnia’:

Llegamos a Zakopane el primero de agosto. Al otro día subimos a Giewont. – Przyjechaliśmy do Zakopanego pierwszego sierpnia. Następnego dnia wspięliśmy się na Giewont.

‘Otro día’ (bez rodzajnika określonego) – innego dnia – dotyczy z kolei przyszłości:

¡Hasta otro día! – Na razie! Do zobaczenia!

Nos veremos otro día. – Zobaczymy się innego dnia.

Uwaga! Różnica w znaczeniu:

el otro día – pewnego dnia, niedawno w przeszłości

al otro día – następnego dnia

Mucho, bastante, demasiado…

Czyli zaimki nieokreślone dotyczące liczby lub ilości

Kwantyfikatory ‘mucho’ (i inne formy rodzaju i liczby: ‘mucha’, ‘muchos’, ‘muchas’), ‘poco’, ‘demasiado’, ‘bastante’ i ‘suficiente’ (oraz ich inne formy) odnoszą się do mniej lub bardziej nieokreślonych ilości lub liczb: czegoś jest dużo, mało, zbyt dużo lub wystarczająco.

Zgadzają się z określanymi przez siebie rzeczownikami pod względem liczby i rodzaju.

W liczbie pojedynczej łączą się z rzeczownikami niepoliczalnymi, zarówno masowymi (np. mucha agua – dużo wody, mucho dinero – dużo pieniędzy), jak i abstrakcyjnymi (mucho trabajo – dużo pracy, tener mucha hambre – być bardzo głodnym).

W liczbie mnogiej łączą się z rzeczownikami policzalnymi (oznaczającymi ludzi, zwierzęta, przedmioty, itp.).

demasiado/ demasiada/ demasiados/ demasiadas – zbyt dużo, zbyt wiele, zbyt wielu

mucho/ mucha/ muchos/ muchas – dużo, wiele, wielu

suficiente/ suficientes, bastante/ bastantes – wystarczająco, dosyć dużo

poco/ poca/ pocos/ pocas – mało, niewiele, niewielu

DEMASIADO

‘Demasiado’ oznacza ‘zbyt dużo, zbyt wiele’ i też zgadza się z rzeczownikiem pod względem liczby  i rodzaju:

No podemos ir nadar hoy. Hace demasiado frío. – Nie możemy dzisiaj iść pływać. Jest zbyt zimno. (W hiszpańskim ‘frío’ (zimno) traktujemy jako rzeczownik, np. żeby powiedzieć ‘jest bardzo zimno’, mówimy ‘hace mucho frío’, nie ‘hace muy frío’.)

La fruta tiene pocas calorías, pero no comas demasiada fruta, porque también contiene azúcar. – Owoce mają mało kalorii, ale nie jedz zbyt dużo owoców, bo też zawierają cukier.

Juan hizo demasiados errores y no aprobó el examen. –  Juan zrobił  zbyt dużo błędów i nie zdał egzaminu.

Trabajas demasiadas horas. Debías encontrar un equilibrio entre el trabajo y la vida privada. – Pracujesz zbyt wiele godzin. Powinnaś znaleźć równowagę między pracą a życiem prywatnym.

Odmiana demasiado

MUCHO

De pequeña, Ana comía mucho chocolate. – Jak była mała, Ana jadła dużo czekolady.

Hay mucha gente en la plaza. – Na placu jest dużo ludzi.

En la escuela hay muchos alumnos. – W szkole jest wielu uczniów.

Come muchas verduras. Son muy sanas – Jedz dużo warzyw. Są bardzo zdrowe.

Odmiana mucho

BASTANTE

‘Bastante’ (w liczbie mnogiej: bastantes) przypomina znaczeniem słowo ‘suficiente’, w znaczeniu ‘wystarczająco’, ale ma jeszcze drugie znaczenie: dosyć (dużo).

Mi abuela sobrevivió a la guerra y decía que lo más importante era tener bastante comida. – Moja babcia przeżyła wojnę i zawsze mówiła, że najważniejszą rzeczą jest mieć wystarczająco dużo jedzenia.

La biblioteca está cerrada durante las vacaciones. Afortunadamente tengo bastantes libros para leer. – Biblioteka jest zamknięta w czasie wakacji. Na szczęście mam wystarczająco dużo książek do czytania.

La plaza no está llena, pero hay bastante gente. – Plac nie jest pełny, ale jest dosyć dużo ludzi.

Odmiana bastante

Forma w rodzaju żeńskim i męskim jest taka sama.

POCO

Pedro es pobre. Tiene poco dinero. – Pedro jest biedny. Ma mało pieniędzy.

Bebes poca agua. Deberías beber más. – Pijesz mało wody. Powinnaś pić więcej.

La niña tiene pocas muñecas, pero las quiere mucho. – Dziewczynka ma mało lalek, ale bardzo je kocha.

En el pasado, había pocos coches en las calles. – W przeszłości było mało samochodów na ulicach.

Istnieje zwrot idiomatyczny: ‘cara de pocos amigos’ – nieprzyjazna mina, np. Cuando Alberto me vio, puso una cara de pocos amigos. – Kiedy Alberto mnie zobaczył, zrobił nieprzyjazną minę.

Odmiana poco

‘Poco’ i ‘un poco’:

‘poco’ znaczy ‘mało’, natomiast ‘un poco’ znaczy ‘trochę’:

Bruno habla poco inglés. Tiene que aprender. – Bruno mówi niewiele po angielsku. Musi się uczyć.

Margarita hable un poco de inglés. En el viaje pudo hacer unas compras y pedir direcciones. – Margarita mówi trochę po angielsku. W podróży mogła zrobić parę zakupów i zapytać o drogę (dosłownie: poprosić o wskazówki).

SUFICIENTE

‘Suficiente’ występuje w liczbie pojedynczej lub mnogiej, nie posiada jednak osobnych form rodzaju męskiego i żeńskiego:

Odmiana suficiente

¿Has comprado suficiente pan para el fin de semana? – Czy kupiłeś wystarczającą ilość chleba na weekend?

En la nevera, hay suficiente leche para el bebé. – W lodówce jest wystarczająca ilość mleka dla dziecka.

Alejandro no obtuvo suficientes puntos para aprobar el examen. – Alejandro nie otrzymał wystarczającej liczby punktów, żeby zdać egzamin.

¿Tenemos suficientes naranjas para el zumo? – Czy mamy wystarczająco dużo pomarańczy na sok?

‘Suficiente’ może występować przed lub po rzeczowniku:

Tenemos suficiente comida./Tenemos comida suficiente. – Mamy wystarczająco dużo jedzenia.

Może też występować bez rzeczownika jako ‘lo suficiente’ (tyle, ile wystarczy):

Tengo mucho trabajo y no consigo dormir lo suficiente. – Mam dużo pracy i nie udaje mi się spać wystarczająco dużo/ tyle, ile wystarczy.

Podobnie jak ‘un(o)’ i ‘otro’, również ‘mucho’, ‘poco’, ‘demasiado’, ‘suficiente’ i ‘bastante’ mogą występować samodzielnie, jeśli z kontekstu wynika jasno, jaki rzeczownik zastępują. Ważne jest, by zgadzały się z zastępowanym rzeczownikiem pod względem liczby i rodzaju:

¿Cuánto tiempo tenemos? – Ile mamy czasu?

Cinco minutos. – Pięć minut.

Vale. Es bastante (lub: Es suficiente) para terminar la clase. – OK. To wystarczy, żeby zakończyć lekcję.

Estoy muy cansada. Trabajo demasiado. – Jestem bardzo zmęczona. Pracuję zbyt dużo.

¿Tenemos dinero? – Czy mamy pieniądze?

Sí, pero no mucho. Solo podemos comprarnos una pizza. – Tak, ale niedużo. Możemy tylko kupić sobie pizzę.

En el pasado, había muchos árboles en la ciudad. Ahora hay pocos. – W przeszłości w mieście było dużo drzew. Teraz jest mało.

 Todo, todos…

‘Todo’ oznacza wszystko, a przed rzeczownikiem z rodzajnikiem ‘wszystek, cały’ (np. todo el dinero – wszystkie pieniądze, todo el día – cały dzień). Oczywiście, podobnie jak omawiane wcześniej kwantyfikatory, ‘todo’, ‘toda’, ‘todos’ i ‘todas’ muszą zgadzać się z określanymi rzeczownikami pod względem liczby i rodzaju:

Odmiana todo

Ya nos hemos comido todo el pastel. – Już zjedliśmy całe ciasto.

Toda nuestra clase aprobó el examen. – Cała nasza klasa

Todos los días Elena hace gimnasia. – Każdego dnia Elena robi gimnastykę.

Susana va al colegio todas las mañanas. – Susana chodzi do szkoły podstawowej każdego ranka.

W odróżnieniu od omawianych wcześniej kwantyfikatorów (mucho, poco, otro, itp.), po todo(s) i toda(s) następuje rodzajnik, zaimek dzierżawczy lub zaimek wskazujący, np. powiemy:

Todos los días Elena hace gimnasia, a nie: Todos días Elena hace gimnasia.

Desgraciadamente, todas las manzanas están podridas. (Niestety,wszystkie jabłka są zgniłe.) Nie: Desgraciadamente, todas manzanas están podridas.

Todo este vino es de Portugal. – Całe to wino jest z Portugalii.

Todos estos libros son en alemán. – Wszystkie te książki są po niemiecku.

Todas sus hijas son profesoras. – Wszystkie jej córki są nauczycielkami.

Partimos en viaje con todos nuestros amigos. – Wyjechaliśmy w podróż ze wszystkimi naszymi przyjaciółmi.

‘Todo el mundo’ (dosłownie: cały świat) oznacza ‘wszyscy’, również w odniesieniu do ograniczonej grupy ludzi np.

Esta ensalada les gusta a todo el mundo. – Ta sałatka smakuje wszystkim.

‘Todo,’ ‘toda’, ‘todos’ i ‘todas’ mogą odnosić się nie tylko do rzeczowników, ale też do zaimków, mogą również występować samodzielnie, zastępując rzeczownik, odpowiadając na pytanie, bądź – w przypadku słowa ‘todo’ – oznaczając ‘wszystko’.

– ¿Qué te gustó en la excursión? – Co ci się podobało na wycieczce?

–Todo. – Wszystko.

–¿En qué amigas estás pensando? – O których (jakich) koleżankach myślisz?

– En todas. – O wszystkich.

– ¿Dónde está la tarta de frutas? – Gdzie jest placek z owocami?

–Ya no está. Roberto se la ha comido toda. – Już go nie ma. Roberto zjadł cały. (‘Toda’, bo ‘tarta’ jest rodzaju żeńskiego.)

Todos estudiamos español y inglés. – Wszyscy uczymy się hiszpańskiego i angielskiego.

W formie nieodmiennej (tylko todo), ‘todo’ występuje w takich wyrażeniach jak ‘todo recto’ (prosto) i ‘todo seguido’ (ciągle prosto, lub: bez przerwy):

Tiene que seguir todo recto y después girar a la derecha. – Musi Pani/Pan iść cały czas prosto, a następnie skręcić w prawo.

Trabajamos desde la mañana todo seguido. – Pracujemy bez przerwy od rana.

‘ALGUIEN’ (KTOŚ) i ‘ALGO’ (COŚ)

Kwantyfikatory ‘alguien’ i ‘algo’ odnoszą się do nieokreślonych osób i rzeczy, jak ‘ktoś’ i ‘coś’ w języku polskim. Nie posiadają liczby mnogiej, tak więc ‘alguien’ może dotyczyć jednej lub większej liczby osób, a ‘algo’ jednej lub większej liczby przedmiotów. Występują w liczbie pojedynczej (nie mają form liczby mnogiej, nawet, jeśli dotyczą osób lub przedmiotów w liczbie mnogiej) i nie mają osobnych form rodzaju męskiego i żeńskiego.

– ¿Estás oyendo algo? (Czy coś słyszysz?)

– Sí, hay alguien en el desván? (Tak, ktoś jest na poddaszu.)

-¿Has comido algo? – Zjadłeś coś?

-Sí, unos plátanos. – Tak, kilka bananów.

Alguien me ha enviado una carta anónima. – Ktoś przysłał mi anonimowy list.

‘Algo de’ może też oznaczać trochę, niewielką, ale nieokreśloną ilość czegoś (jakiejś substancji, produktu, ale też np. wiedzy – musi to być rzeczownik niepoliczalny; więcej informacji o rzeczownikach policzalnych i niepoliczalnych znajdziesz w materiałach na temat rzeczowników):

-¿Sabes algo de ruso? (Czy umiesz mówić trochę po rosyjsku?)

-Sí, pero muy poco. (Tak, ale bardzo mało.)

Tenemos algo de arroz. Podemos hacer una ensalada de arroz y verduras. – Mamy trochę ryżu. Możemy zrobić sałatkę ryżowo-warzywną.

‘Algo’ może też zastępować rzeczownik, o którym wcześniej była mowa, np.

¿Sabes francés? (Czy znasz język francuski?)

Algo. (Trochę.)

‘NADIE’ (NIKT), ‘NADA’ (NIC), ‘NINGUN(O)’ (ŻADEN)

‘Nada’, ‘nadie’ i ‘ningún’ (przed rzeczownikiem; samodzielnie ‘ninguno’, podobnie jak w przypadku ‘un/uno’), ‘ninguna’, ‘ningunos’ i ‘ningunas’ mają znaczenie przeczące: nikt, nic, i żaden/żadna/żadne.

Formy liczby mnogiej, ‘ningunos’ i ‘ningunas’ istnieją, ale są używane bardzo rzadko; częściej używa się liczby pojedynczej, np. częściej usłyszymy:

Natalia no tiene ningún amigo (Natalia nie ma żadnego przyjaciela) niż: Natalia no tiene ningunos amigos (Natalia nie ma żadnych przyjaciół).)

Mogą być też używane osobno, jako odpowiedź na pytanie. Negacja w języku hiszpańskim może być pojedyncza (tylko jedno słowo przeczące, np. Nadie lo quiere – nikt go nie kocha) lub podwójna (np. no hay nada – nie ma nic).

Odmiana nadie (nikt)

brak (występuje tylko w tej jednej formie)

Odmiana nada (nic)

brak (występuje tylko w tej jednej formie)

Odmiana ninguno (żaden)

*ningún – występuje przed rzeczownikiem w l.p. rodzaju męskiego

No hay nada en la nevera. Tenemos que ir de compras. – Nie ma niczego w lodówce. Musimy iść po zakupy.

No he visto a nadie. – Nie widziałam nikogo.

Nada es tan bonito como una salida del sol en las montañas. – Nic nie jest tak piękne jak wschód słońca w górach.

En la Edad Media nadie usaba ordenadores, porque no existían. – W średniowieczu nikt nie używał komputerów, bo nie istniały.

Todavía no hemos encontrado ninguna solución. – Jeszcze nie znaleźliśmy żadnego rozwiązania.

Se dice que ningún chico juega con muñecas. – Mówi się, że żaden chłopiec nie bawi się lalkami.

– ¿Cuántos hijos tiene Lola? (Ile dzieci ma Lola?)

–Ninguno. (Żadnego.)

-¿Qué estás haciendo? – Co robisz (=w tej chwili)?

–Nada. – Nic.

Roberto no sabe nada de alemán. – Roberto nie zna w ogóle niemieckiego.

-¿A quién viste ayer? – Kogo wczoraj widziałaś?

-A nadie. – Nikogo.

‘Nada’ może też oznaczać ‘wcale’, np. El chocolate no me gusta nada. – Wcale nie lubię czekolady.

CUÁNTO, CUÁNTA, CUÁNTOS i CUÁNTAS

czyli słowa pytające

‘Cuánto’ (ile) i jego inne formy (‘cuánta’ – ‘ile’ w odniesieniu do rzeczowników niepoliczalnych rodzaju żeńskiego, ‘cuántos’ – liczba mnoga rzeczowników rodzaju męskiego lub stanowiących „mieszaną grupę” (np. osoby płci męskiej i żeńskiej); i ‘cuántas’ – liczba mnoga rzeczowników rodzaju żeńskiego) używane są w pytaniach o ilość lub liczbę.

¿Cuántos años tienes? – Ile masz lat?

¿Cuánto dinero tenemos? – Ile mamy pieniędzy?

¿Cuánta agua hay en la botella? – Ile wody jest w butelce?

-¿Cuántas amigas tiene Inés? – Ile przyjaciółek ma Inés?

-Muchas. – Wiele.

‘Cuánto(s)/’cuánta(s)’ mogą też występować samodzielnie, jeśli z kontekstu wynika, do jakiego rzeczownika się odnoszą, np.

Los Rodríguez tienen muchos hijos.  (Państwo Rodrígues mają dużo dzieci.)

¿Cuántos? (Ile?)

Cinco. (Pięcioro.)